Gạo

Thông tin chung về ngành hàng

Lúa gạo là ngành đóng vai trò quan trọng trong về kinh tế, chính trị - xã hội, và môi trường ở Việt Nam. Lúa gạo chiếm 88,6% tổng sản lượng lương thực có hạt và chiếm khoảng 7,3% tổng giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam (MARD, 2017). Năm 2017, Việt Nam xuất khẩu khoảng 5,9 triệu tấn gạo, đạt 2,66 tỷ USD, tăng 22,4% về khối lượng, và 23,3% về giá trị so với năm 2016. Giai đoạn 2013-2017, xuất khẩu gạo Việt Nam tăng trưởng âm -2,77%/năm về lượng và -2,32%/năm về giá trị do ảnh hưởng của chính sách xả kho dự trữ của Thái Lan (bắt đầu từ tháng 4/2015) và nhu cầu nhập khẩu một số thị trường truyền thống giảm.

Trong những năm qua, chuỗi giá trị ngành lúa gạo đối mặt với những thách thức lớn, bao gồm: (i) tăng trưởng chủ yếu theo chiều rộng, suy giảm khả năng cạnh tranh, sản xuất – kinh doanh kém bền vững, chậm cải cách tổ chức sản xuất - thể chế, và không có thương hiệu trên thị trường quốc tế; (ii) Thu nhập của nông dân trồng lúa còn thấp, không tương xứng so với các tác nhân khác tham gia kinh doanh lúa gạo và do đó, không tạo động lực để người nông dân đầu tư phát triển sản xuất lúa gạo; (iii) Sản xuất lúa gạo gây ra nhiều tác động tiêu cực tới môi trường do sử dụng nhiều tài nguyên và lạm dụng phân bón và thuốc trừ sâu trong thâm canh; (iv) Giá xuất khẩu, khả năng cạnh tranh chưa cao, chưa đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường nội địa và quốc tế; hiệu quả sản xuất, kinh doanh còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế.

Trong định hướng tái cơ cấu ngành lúa gạo, doanh nghiệp được xác định đứng ở vị trí trung tâm điều phối và thúc đẩy chuỗi giá trị ngành lúa gạo Việt Nam theo hướng phát triển ngành lúa gạo chất lượng cao, giá trị cao và bền vững. Hoạt động thu hút đầu tư doanh nghiệp vào ngành lúa gạo hiện tập trung vào phát triển các cánh đồng lớn, liên kết trực tiếp với nông dân sản xuất – kinh doanh lúa gạo bền vững, có truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu mạnh để tăng khả năng cạnh tranh dài hạn trên cả thị trường nội địa và quốc tế.

Cơ cấu tổ chức, mục tiêu:

Nhóm PPP lúa gạo Việt Nam mới được thành lập năm 2017, hiện do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và công ty Bayer Việt Nam đồng chủ trì. 

Nhóm đang tích mở rộng thêm thành viên, gồm các doanh nghiệp trong và ngoài nước, lãnh đạo địa phương, HTX/tổ nhóm nông dân, các viện nghiên cứu và trường đại học, các tổ chức quốc tế nhằm đẩy mạnh hoạt động, thúc đẩy sự phát triển của ngành hàng lúa gạo Việt Nam.

Mục tiêu hoạt động của nhóm công tác PPP gạo:

Nắm bắt và truyền tải các vấn đề khó khăn trong chuỗi đến các nhà hoạch định chính sách nhằm tìm giải pháp tháo gỡ

Tham mưu, đề xuất cho Bộ Nông nghiệp và PTNT trong hoạch định chính sách phát triển chuỗi giá trị lúa gạo bền vững.

Huy động các đối tác xây dựng và triển khai các chương trình/dự án thúc đẩy phát triển chuỗi giá trị lúa gạo bền vững, nâng cao chất lượng gạo và thu nhập cho nông dân.

Cung cấp, chia sẻ thông tin, xúc tiến thương mại, xúc tiến hợp tác công tư và nâng cao năng lực cho các tác nhân trong ngành hàng gạo.

Kết nối các tác nhân trong chuỗi một cách hiệu quả.

Tìm kiếm cơ hội xuất khẩu, tăng cường tiếp cận thị trường cho các doanh nghiệp và cơ hội giới thiệu các sản phẩm lúa gạo sản xuất theo tiêu chuẩn bền vững

Phổ biến quy trình sản xuất lúa gạo bền vững cho nông dân và khuyến khích mở rộng sản xuất theo quy trình.

Kết quả chính đạt được:

Do mới thành lập, nên trong năm qua Nhóm công tác PPP gạo chủ yếu tập trung hoàn thiện về cơ cấu tổ chức, thành viên và xây dựng điều lệ hoạt động của nhóm.

Đã có một số dự án thí điểm được triển khai tại địa phương như dự án của Công ty Bayer phối hợp cùng Vinafood2 và dự án canh tác lúa giảm phác thải khí nhà kính do SNV tài trợ. Dự án của Bayer mới ở giai đoạn bắt đầu trong khi dự án do SNV thực hiện đã mang lại những hiệu quả tích cực về năng suất, chất lượng và giảm phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên, các dự án mới ở giai đoạn thí điểm với quy mô khiêm tốn.

Trong thời gian tới, nhóm công tác sẽ tập trung mở rộng hoạt động của nhóm trong việc xây dựng và áp dụng bộ tiêu chuẩn sản xuất lúa gạo bền vững, triển khai các dự án thí điểm xây dựng chuỗi giá trị lúa gạo bền vững và thu hút thêm các doanh nghiệp tham gia, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước.

Thành viên

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Bộ NN&PTNT (Đồng Trưởng nhóm)

Công ty TNHH Bayer Việt Nam  (Đồng Trưởng nhóm)

Cục Chế biến & Phát triển Thị trường Nông sản, Bộ NN&PTNT

Công ty TNHH Cơ khí Công Nông nghiệp Bùi Văn Ngọ

Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ)

Công ty CP Tập đoàn Lộc Trời

Cục Trồng trọt, Bộ NN&PTNT

Cục Bảo vệ thực vật, Bộ NN&PTNT

Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn (IPSARD), Bộ NN&PTNT

Tổ chức Phát triển Hà Lan SNV

Công ty CP Tổng Công ty Giống cây trồng Thái Bình